Czy w internecie nie ma praw autorskich? Naruszenie praw autorskich w internecie.
Tak jak wspomniałem na początku, czasem istniej przekonanie, że z tym co znajduje się w internecie można zrobić wszystko. Nic bardziej mylnego! Prawa autorskie obowiązuje powszechnie, a wiec również utwory zamieszczone w sieci internetowej są objęte ochroną prawną. Naruszenie praw autorskich w internecie jest tak samo penalizowane, jak inne naruszenia. Nie ma znaczenia, że nie wiemy komu przysługują prawa autorskie do utworu, lub też w jakim zakresie możemy dany utwór wykorzystywać. Jeżeli nie uzyskamy zgody właściciela, to nie możemy wykorzystywać jego własności intelektualnej.
Czy można pobierać rzeczy z internetu?
To zależy 😉 Wszystko sprowadza się do tego, czy możesz to zrobić legalnie. Najczęściej wynika to z licencji. Przykładowo tutaj znajduje się licencja zdjęć na portalu istockphoto.com gdzie wyjaśniono zasady wykorzystywania ich zdjęć.
Bardzo dokładnie objaśniono co można, a czego nie. Są to granice w jakich możesz wykorzystywać utwór. Jeśli wykorzystasz ich zdjęcie niezgodnie z licencja, czyli np. bez dokonania stosownej opłaty lub też w sposób sprzeczny z zasadami, to naruszasz prawa autorskie twórcy, a właściciel majątkowych praw autorskich może dochodzić od Ciebie roszczeń.
Zezwolenie na wykorzystywanie utworu może przybierać najróżniejszą postać, od złożonych licencji, po proste zdanie “możecie robić z moim utworem co chcecie”. De facto takie zdanie również będzie licencją w rozumieniu prawa autorskiego. Musisz natomiast wyjsć z założenia, że jeżeli znalazłeś w internecie jakiś materiał, to jest duża szansa, ze ktoś rości sobie do niego prawa, a tym samym musisz podjąć starania w celu uzyskania zgody.
Przykłady naruszenia praw autorskich w internecie
Naruszenia praw autorskich w internecie mogą przybrać najróżniejszą postać. Najczęstszą przykładem naruszenie praw autorskich w Internecie jest pobieranie zdjęć z internetu bez zgody autora. Poniżej jeden z wielu przykładów z życia codziennego.
Joanna jest zawodowym fotografem. Umówiła się z klientką na wykonanie sesji. Sesja została wykonana, a następnie klientka dokonała selekcji zdjęć, z których wybrała pięć. Asia, jako że chciała pokazać w Internecie efekty swojej pracy wybrała jedno z pozostałych zdjęć i umieścił na swoim fanpage'u na Facebooku. Oczywiście umowa zawierała zgodę na takie wykorzystanie zdjęć przez fotografa, w tym zgodę na wykorzystanie wizerunku. Jak się później okazało klientka Asi pobrała to zdjęcie oraz zamieściła na własnym fanpejdżu nie uzyskawszy wcześniej zgody. Gdyby chciał uzyskać takie zdjęcie musiałaby oczywiście dodatkowo za nie zapłacić, czego nie zrobiła. Mamy więc tutaj przykład wykorzystania zdjęcia bez zgody twórcy.
Innym bardzo częstym naruszeniem majątkowych praw autorskich jest korzystanie z torrentów. Osoby korzystające z torrentów bardzo często zasłaniają się tzw. dozwolonym użytkiem (o czym szerzej później). Należy jednak mieć na uwadze, że w przypadku torrentów następuje równoczesne rozsyłanie danego pliku nieokreślonemu liczbie osób, a to już wykracza poza dozwolony użytek.
Naruszeniem praw autorskich może być również tzw. współdzielenie kont na różnych portalach streaminogowych. Ostatnio zrobiło się głośno o portalu netflix, który zaczął walczyć z nielegalnym współdzieleniem kont. W skrócie. Netflix zezwala na korzystanie z ich zasobów w jednym pakiecie wspólnie z domownikami. Jednakże bardzo często z jednego konta współdzielonego korzystały osoby, które nie znajdowały się w jednym gospodarstwie domowym, a jedynie dzieliły koszta abonamentu. Takie działanie również może być naruszeniem licencji i w teorii jest podstawą dochodzenia roszczeń prawnych.
Konsekwencje naruszenia praw autorskich w internecie
Prawo autorskie nie rozróżnia specjalnych konsekwencji naruszenia praw autorskich w internecie. Konsekwencje są takie same zarówno w świecie wirtualnym, jak i rzeczywistym. Oznacza to, że właściciel utworu może od sprawcy dochodzić:
- zaniechania naruszania;
- usunięcia skutków naruszenia;
- naprawienia wyrządzonej szkody:
- wydania uzyskanych korzyści.
Oprócz roszczeń cywilnych sprawca naruszenia praw autorskich w internecie może ponieść konsekwencje karne. Chociażby, przytoczony wcześniej przykład korzystania z torrentów wiąże się z równoczesnym rozpowszechnianiem utworu. Za taki czyn grozi nawet kara pozbawienia wolności do lat 3.
Dozwolony użytek
Czy w każdym przypadku pobrania utworu z internetu bez zgody twórcy narażamy się na konsekwencje prawne? Otóż nie. Jednym z wyjątków jest tzw. dozwolony użytek. Instytucja ta została ustanowiona w art. 23 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
1. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym. 2. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego.
Oznacza to, że w przypadku rozpowszechnionego utworu możemy wykorzystać go na własne prywatne potrzeby. Uprawnienia te zostały również rozciągnięte na osoby pozostające w związku osobisty. Na podstawie tej normy możesz np. pożyczyć koledze książkę, bez ryzyka, że autor oskarży cię o nielegalne rozpowszechnianie jego utworu. Na podstawie dozwolonego użytku osobistego możesz również skopiować książkę, czy też pobrać film. Wszystko oczywiście do własnego osobistego użytku. Jeśli jednak postanowiłeś rozpowszechnić utwór poza swój osobisty krąg, użyć utworu w celach działalności gospodarczej lub też wykorzystać projekt architektoniczny, co do którego nie posiadasz majątkowych praw autorskich, to narażasz się na odpowiedzialność prawną. Musisz pamiętać również o niektórych wyjątkach, takich chociażby jak programy komputerowe, ponieważ dozwolony użytek nie obejmuje tej kategorii utworów.
