Czym są majątkowe prawa autorskie?
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie zawiera definicji, która wprost tłumaczy czym są majątkowe prawa autorskie. Bardzo dużą podpowiedź można znaleźć w art. 17.
Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
art. 17 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnyc
Podkreśla się, że głównymi elementami majątkowych praw autorskich są:
- prawo do korzystania
- prawo do rozporządzania
- prawo do wynagrodzenia
Jak widać prawo to zostało określone dosyć szeroko. Ustawa nie wyszczególnia dokładnie jakie prawa przysługują twórcy. W skrócie można powiedzieć, że w przypadku majątkowych praw autorskich wszystko co nie jest zabronione jest dozwolone. Niektórzy porównują majątkowe prawa autorskie do prawa własności, gdyż właśnie tam taka zasada obowiązuje.
Jako twórca posiadasz prawo do decydowania w jaki sposób twój utwór będzie wykorzystywany. Jeżeli chcesz umieszczać go na koszulkach- masz do tego prawo. Jeśli nie chcesz osobiście czerpać z niego korzyści, lecz udzielić licencji innej osobie, aby to ona czerpała z niego korzyści, to również masz takie prawo. Jeżeli masz taki kaprys, to co do zasady możesz nawet zniszczyć swój utwór. Być może słyszałeś o kazusie artysty pod pseudonimem Banksy, który podczas licytacji swojego dzieła włączył niszczarkę.
Czy majątkowe prawa autorskie i prawa autorskie to to samo?
Odpowiedź brzmi „nie”, choć są to mocno spokrewnione pojęcia. Majątkowe prawa autorskie są elementem szerszego pojęcia, jakimi są prawa autorskie. W uproszczeniu można powiedzieć, że majątkowe prawa autorskie są częścią praw autorskich. Oprócz majątkowych praw autorskich wyróżnić można dodatkowo osobiste prawa autorskie, które skupiają się na elementach niemajątkowych praw autorskich.
Jeśli typowym majątkowym prawem autorskim jest prawo do uzyskiwania dochodu ze swojego utworu, to typowym osobistym prawem autorskim będzie prawo do autorstwa lub prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem.
Jakie są przykładowe naruszenia majątkowych praw autorskich?
Tak samo jak nie ma zamkniętego katalogu majątkowych praw autorskich, tak samo nie ma konkretnego katalogu naruszeń. Każda nieuprawniona ingerencja w majątkowe prawa autorskie twórcy jest naruszeniem jego praw. Oczywiście musicie mieć na uwadze celowe użycie przeze mnie sformułowania „nieuprawniona”, ponieważ są sytuacje, gdzie do takiego naruszenia doszło tylko pozornie. Takim przykładem jest dozwolony użytek osobisty. Co do zasady nie można pobierać kinowego filmu bez uiszczania stosownej opłaty. Chyba, że zastosowanie ma dozwolony użytek osobisty.
Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym.
art. 23 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnyc
Natomiast wracając do głównego wątku, to jednymi z najcześciej dokonywanych naruszeń są tzw. kradzieże zdjeć, czyli wykorzystywanie cudzych zdjęć bez zgody autora. Bardzo częstymi sytuacjami jest również wykraczanie poza ustaloną sferę licencji. Tj. udzieliłeś zezwolenia na wykorzystywanie utworu na danym przedmiocie lub terenie, a twój kontrahent wykroczył poza dany określone ramy. Naruszeniem będzie również rozpowszechnianie cudzego utworu bez zgody. Tutaj bardzo trzeba uważać w przypadku torrentów. Wydaje Ci się, tylko pobierasz dany utwór, jednakże w przypadku tej sieci po pobraniu danego pliku następuje jego automatyczne rozpowszechnianie innym użytkownikom.
W tym artykule opisałem dokładniej jedno z naruszeń, jakimi jest kradzież zdjęć.
Kradzież zdjęć.
Jeżeli jesteś kreatywnym twórcą, to na pewno spotkałeś się z umowami prawa autorskiego i sformułowaniem majątkowe prawa autorskie. Jednak, czy majątkowe prawa autorskie i prawa autorskie to to samo i można stosować to pojęcie zamiennie? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w dzisiejszym wpisie. Zapraszam!
Jakie prawa przysługują autorowi w przypadku naruszenia majątkowych praw autorskich.
Uprawnienia zostały opisane w art. 79
Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:
1) zaniechania naruszania;
2) usunięcia skutków naruszenia;
3) naprawienia wyrządzonej szkody:
a) na zasadach ogólnych albo
b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;
4) wydania uzyskanych korzyści.
pamiętaj tylko, ze trybunał konstytucyjny uznał dochodzenie trzykrotności wynagrodzenia za działanie sprzeczne z konstytucją. Nasz organ uchwałodawczy od 2015 roku nie dokonał nowelizacji tego przepisu 🙂